Vazirlar Mahkamasining fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish qoidalariga o‘zgartirishlar kiritildi: endilikda fuqaro jinsini o‘zgartirganda familiyasi, ismi va otasining ismini ham o‘zgartirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Avvallari madaniy va til bilan bog‘liq chegaralar bunga imkon bermagan.

“Misol uchun, endilikda Dilshod ismini hech bir muammosiz Dilshodaga o‘zgartirsa bo‘ladi” – deb yozdi sobiq deputat Rasul Kusherbayev.

Nimalar o‘zgardi:

Avvallari jinsni o‘zgartirganda faqatgina hujjatlarga tuzatish kiritish va FISHni tilning an’anaviy me’yorlari doirasida o‘zgartirish mumkin edi. Endi esa FISHni umumiy asoslarda o‘zgartirish imkoni bor. Jumladan.

  • jins o‘zgartirilganda ixtiyoriy ravishda
  • sud asosida
  • agar ism-familiyasi yoqimsiz eshitilsa
  • oila a’zolari bilan bir xil familiyada bo‘lishni istasa
  • farzandlikka olinganda va otalik belgilanganda
  • ajrim vaqtida – nikohgacha bo‘lgan familiyani qaytarib olishda

Bu qanday ishlaydi?

  • Tashxisni (gender disforiyasi) tasdiqlash uchun psixonevrologik dispanserda komissiyadan o‘tiladi
  • Rasmiy tibbiy xulosa olinadi
  • Istakka ko‘ra, jins jarrohlik usuli bilan o‘zgartiriladi (ko‘p hollarda xorijda, misol uchun Qirg‘izistonda)

Hujjatlarni FHDYO bo‘limiga topshirish – pasport va boshqa qog‘ozlarda jinsni va FISHni o‘zgartirish uchun o‘rtacha 1 oy vaqt kerak bo‘ladi.

Amalda esa barchasi ancha qiyin:

  • Komissiya ko‘p hollarda rad javobini beradi – bu jarayon uzoq davom etadi va qat’iy nazorat qilinadi
  • Jinsni o‘zgartirish bo‘yicha operatsiyalar O‘zbekistonda deyarli o‘tkazilmaydi
  • Jamiyat ko‘p hollarda ularni tanqid qiladi: ishdan bo‘shatish, ta’qib kuzatilishi mumkin
  • Erkaklar o‘rtasidagi bir jinsli munosabat uchun jazo bor (3 yilgacha)
  • Diskriminatsiyaga qarshi qonun mavjud emas